We wtorek (16.03.2021) Sąd Najwyższy uchylił wyroki w trzech sprawach dotyczących łamania obostrzeń epidemicznych. Uwzględnił tym samym kasacje złożone przez Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara.
Sprawy dotyczą złamania zakazu przemieszczania się bez uzasadnionej przyczyny, wprowadzonych w kwietniu ubiegłego roku za pomocą rozporządzenia Rady Ministrów. Na mocy tego rozporządzenia można było wychodzić z domu tylko w określonych sprawach jak np. wyjście do pracy, kościoła czy w celu załatwienia niezbędnych potrzeb życiowych.
Trzech obwinionych
W pierwszej sprawie pan Łukasz S. w Wielką Sobotę 2020 r. „naruszył zakaz przemieszczania się w czasie epidemii bez niezbędnej potrzeby”. Sąd Rejonowy w R. wyrokiem nakazowym wymierzył mu karę 200 zł grzywny.
Pan Jakub został obwiniony o to, że w kwietniu 2020 r. w D. nie zastosował się do zakazu przemieszczania się w związku ze stanem epidemii. Sąd Rejonowy w R. wyrokiem nakazowym ukarał go 100 zł grzywny. Wykroczenie polegało na tym, że „stał na chodniku wraz z K.P. w rejonie sklepu spożywczego, zamkniętego w trakcie interwencji, motywując to tym, że w tym miejscu znajduje się w celu rekreacji dla rozprostowania nóg i rozmowy z kolegą”.
W trzeciej sprawie pan Patryk dostał od Sądu Rejonowego w R. 100 zł grzywny, bo 11 kwietnia 2020 r. w K. naruszył zakaz przemieszczania się. Bez uzasadnienia opuścił miejsce zamieszkania w innym celu niż zaspokajanie niezbędnych i przebywał wspólnie z dwoma osobami.
We wszystkich tych sprawach RPO zarzucił naruszenie art. 54 kodeksu wykroczeń w związku ze stosownymi przepisami rozporządzeń Rady Ministrów w sprawie ograniczeń, nakazów i zakazów obowiązujących w czasie epidemii. Głównym argumentem była kwestia niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia, które ustanowiły zakaz przemieszczania się z uwagi na to, że tego typu ograniczenia praw konstytucyjnych powinny być ustanowione za pomocą ustawy o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego, np. stanu klęski żywiołowej.
Ograniczenia pandemiczne rażąco naruszały prawo
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji na posiedzeniu niejawnym uznał je za „oczywiście zasadne” i uniewinnił obwinionych od przypisanych im wykroczeń
Zdaniem Sądu Najwyższego ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera unormowań określających możliwość i warunki ograniczenia konstytucyjnej wolności poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zatem akty prawne rangi niższej niż ustawa nie mogą limitować tej wolności przemieszczania się, którą gwarantuje w art. 52 ust. 1 Konstytucja RP. Jest zatem oczywiste, że wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. – w zakresie, w jakim ograniczało wolność przemieszczania się obywateli na terenie całego kraju – naruszało regulację art. 52 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 1 i 3 Konstytucji RP, co oznacza, iż nie mogło ono tworzyć podstawy prawnej do wypełnienia normy z art. 54 Kodeksu wykroczeń i prowadzić do ukarania na podstawie tego przepisu.
Konsekwencje prawne
Orzeczenia wydane przez SN w praktyce oznaczają, że wcześniejsze jak i przyszłe regulacje ingerujące w konstytucyjne wolności i swobody obywateli jeśli nadal będą wprowadzane za pomocą rozporządzeń są bezpodstawne – wydane bez żadnej podstawy prawnej. Przypuszczać można, że nie dotyczy to tylko zakazu przemieszczania się ale innych wprowadzanych przez rząd ograniczeń dotyczących np. nakazu noszenia maseczki czy zakazu prowadzenia określonego rodzaju działalności gospodarczej.
Autor: Adwokat Konrad Bałon
Najnowsze komentarze